De verborgen boekwinkel - Evie Woods

‘’Je moet erop vertrouwen dat je precies terecht komt waar je hoort te zijn.’’

1921. De Franse Opaline vlucht naar Dublin om onder een huwelijk uit te komen. Daar vindt ze tot haar vreugde een prachtig pand, wat het begin is van het verwezenlijken van haar droom: een eigenboekwinkel beginnen.

2021. Nadat Martha haar gewelddadige man verlaten heeft, begint ze opnieuw als inwonend huishoudster bij de eigenzinnige madame Bodwen. Op een dag ontmoet ze Henry, een academicus die op zoek is naar een verloren manuscript van Emily Brönte. Dat zou in een historische boekwinkel te vinden moeten zijn. Maar hij kan de zaak nergens vinden. Martha besluit hem te helpen. Wat volgt is een zoektocht naar de verborgen boekwinkel maar ook naar geluk, liefde en het vinden van je plek op deze wereld.

Soms bekruipt je bij het lezen van de synopsis van een boek al het gevoel dat het verhaal zich om je heen sluit. Dat gebeurde mij direct bij het boek ‘De verborgen boekwinkel’.
Er waren wat raakvlakken en tussen de lijntjes door leek ik wat magie te voelen. Dat klinkt natuurlijk meer als het oppakken van een kinder- of fantasyboek. Echter kwam ik er pas op het einde achter dat dit boek eigenlijk al die facetten in zich heeft. Een roman, een fantasie, een (kinderlijk) verlangen, wijsheid, maar bovenal een heerlijk verhaal om te lezen.

Het verhaal wordt verteld vanuit verschillende personages en beslaat twee tijdsperioden. Lezen vanuit meerdere perspectieven geeft over het algemeen, indien goed gedaan, meer vulling aan het verhaal. En daar is auteur Evie Woods zeker in geslaagd.
Woods heeft ervoor gekozen om de personages kwetsbaar op te stellen. Dat gebeurt niet gauw in een verhaal. Maar juist door deze kwetsbaarheid zie je ze gedurende het verhaal groeien. Dat geldt voor het verhaal in het verleden, maar ook voor het verhaal in het heden. Het mooie is dat ze allemaal hun weg weten te vinden en uiteindelijk beland zijn, op de plek die voor hun op dat moment goed is. Je hebt ook echt het idee dat ze hebt zien groeien en hebt leren kennen.

Sommige passage in het boek ‘De verborgen boekwinkel’ wisten me ook om persoonlijk vlak te raken. Meestal leef je intens mee met de personages mee, maar niet vaak voelen stukjes echt als jouw verhaal. Dat was hier dus wel het geval en dat vind ik heel knap van de schrijfster.

Ook is er een enorme liefde voor boeken, en dan met name oude voor boeken, aanwezig. De magie en het belang van een boek komt zo duidelijk naar voren. Dat elk boek een stukje magie op zich is. En dat je door middel van een verhaal je jezelf of wellicht een ander een beetje beter leert kennen. Er iets van leert of in ieder geval iets uit meeneemt. Zo staat het ook prima omschreven op de achterzijde van het boek:

“Het mooie van boeken is dat ze je de moed geven om je een groter en beter leven voor te stellen dan je ooit had durven dromen.’’

Of die droom nu voor even of voor altijd is. Of het een wens blijft of dat je er op een gegeven moment mee aan de slag gaat is geheel aan jezelf. Soms komen boeken op een bepaald moment in je leven op je pad. Net zoals het gebeurt bij de hoofdpersonages in dit verhaal. Het is dan aan je zelf wat je er mee doet. Nu of later, of misschien ook wel niet. Dat is ook goed. Als je maar altijd blijft geloven in de magie van verhalen, liefde hoop. Dat is wat ik in iedere geval van dit prachtige verhaal heb meegekregen.

Met dank aan uitgeverij L.S. Amsterdam en Hebban voor het beschikbaar stellen van het recensie-exemplaar. Wat overigens een prachtieg omslag heeft en heerlijk leesbaar is.

Titel: De verborgen boekwinkel | Oorspronkelijke titel: The lost bookshop | Auteur: Evie Woods | Uitgeverij L.S. Amsterdam | Vertaling: Arnout Brokking | Eerste uitgave: 2023 | Aantal bladzijden: 397 | ISBN 978 90 210 4615 0 | ISBN e-book 978 90 210 4616 7 | Audiobook 978 90 210 4617 4

Een dapper oorlogsverhaal over vriendschap, moed en een bijzondere band tussen een hond en zijn baasje''.

Wanneer Peggy een zwerfhond van de straat redt, ontstaat er een mooie vriendschap. Niet kan haar en haar hond Beau nog scheiden - totdat de Tweede wereldoorlog uitbreekt. Peggy wordt, samen met haat broertje, voor haar veiligheid naar de kust gebracht. Beau blijft achter in Londen.
Nacht na nacht, terwijl het bommen regent, blijft Beau speuren in het puin van de stad. HIj is op zoek naar overlevenden. Als het noodlot toeslaat en Peggy's leven voorgoed verandert, laat Beau zijn kop niet hangen. Hij heeft een plan. Maar hoe vind hij haar? En welke helden van de straat gaat hem hierbij helpen?

Indrukwekkend, ontroerend en ook best heftig
Laat ik beginnen met te zeggen dat 'Helden van de straat' een indrukwekkend, ontroerend en heldhaftig verhaal is. Maar wat absoluut ook geen blad voor de mond neemt en best heftig kan overkomen voor kinderen. De waarheid over de vreselijke gebeurtenissen die tijdens de Tweede wereldoorlog zijn gebeurd worden niet mooier gemaakt dan dat het was. Ook komt verlies aan bod. Dat is voor de lezers dus wel goed om te weten.

Echter is dit alles verpakt in een hele fijn en goed leesbare schrijfstijl. De hoofdstukken zijn kort en dit verhoogd het leestempo. Direct vanaf het begin voelt het helemaal niet raar aan dat je een verhaal vanuit de beleving van een hond aan het lezen bent. Beau heeft zoveel menselijk trekjes en is zo sympathiek dat je hem meteen in je hart sluit. Maar dat geldt ook voord e nukkige kat Mabel, en de hyperactieve duif Bomber. Auteur Phil Earle laat alle gebeurtenissen door hun ogen zien en dat is heel knap gedaan. Het is zelfs geloofwaardig te noemen.

Jeugdversie van de boek 'In de verte, de zee' en 'Nineteen steps'
Tijdens het lezen van het boek 'Helden van de straat' bekroop me ook een soort gevoel van toeval. Eerder las ik namelijk de boeken 'In de verte, de zee' van Laura Spence-Ash en 'Nineteen Steps' van Milly Bobby Brown. Deze romans gaan over kinderen die gedurende de oorlog naar veiligere oorden in Engeland en zelfs naar de Verenigde Staten werden gebracht.
Het boek 'Helden van de straat' is hier, zeg maar, de jeugdversie van. Heel bijzonder dat al deze boeken mij in zo een korte tijd wisten te vinden.

Helden van de straat lokt een gesprek uit
Het boek 'Helden van de straat' laat op een indrukwekkende, maar vooral liefdevolle manier zien wat oorlog met mensen en dieren doet. Het laat ook zien wat trouw zijn betekend en dat je nooit de hoop moet opgeven. Het blijft van belang dat we dit soort verhalen blijven vertellenen aan onze kinderen laten lezen. Helaas is het heden ten daagse een hele spannende tijd voor kinderen en zitten ze vol met vragen. Het is denk ik daarom ook een heel goed boek om samen, of op scholen, te lezen. Zo leren kinderen hun gevoelens te uiten en te delen. Tevens leren ze meteen een stukje geschiedenis.

Losjes gebaseerd op waargebeurde feiten
Het verhaal van 'Helden van de straat' is fictief maar wel losjes gebaseerd op waargebeurde feiten over de zwerfhond Pip. Hij werd de mascotte van de Londense luchtbrigade en haalde meer dan honderd mensen levens onder het puin vandaan. Ook de bom die op 14 oktober 1940 op een metrostation valt, berust helaas op waarheid. En dan zijn er nog twee verhaallijnen, die hoe raar ze ook lijken, echt gebeurd zijn. Om geen spoilers weg te geven ga ik daar verder niet op in. Ga dit geweldige boek vooral zelf of samen lezen.

Het boek 'Helden van de straat' is geschikt om te lezen voor lezers vanaf 10 jaar.
Een uitgebreide recensie is ook te lezen op www.stoerleesvoer.nl

Specificaties bij het boek 'Helden van de straat'
Titel: Helden van de straat | Oorspronkelijke titel: Until the road ends | Auteur: Phil Earle | Uitgeverij: Kokboekencentrum, jeugd | Vertaling: Ernst bergboer | Eerste uitgave: 2024 | Aantal bladzijden: 224 | ISBN 978 90 26627781 ISBN e-book 978 90 26627798 | ISBN audioboek 978 90 26627804

De kleermaakster van Parijs - Georgia Kaufmann

‘’Maar het kan ook haat zijn. Haat en liefde zijn beide een vorm van hechten.’’

Rosa Kusstatscher heeft een mode-imperium weten op te bouwen dankzij haar onfeilbare gevoel voor stijl. Maar vanavond, terwijl ze zich voorbereidt op de belangrijkste ontmoeting van haar leven, laat haar zelfverzekerdheid haar in de steek. Wat heeft haar hier gebracht?
Terwijl ze twijfelt over de juiste jurk en lippenstift, begint Rosa haar ongelooflijke verhaal te vertellen. Het verhaal van een arm plattelandsmeisje uit de Italiaanse bergen. Van de Nazibezetting en haar vlucht naar veilige oorden. Een verhaal over hoop en verdriet in Zwitserland, glamour en liefde in Parijs. Over ambitie en verlies in Rio de Janeiro, succes en zelfontplooiing in New York.
Een heel leven op de vlucht, realiseert ze zich nu. Maar ze wil niet langer vluchten.

Met zo een kaft kan het bijna niet anders of je valt bij voorbaat al voor dit boek. Echter nadat ik ‘De kleermaakster van Parijs' gelezen heb, verdiend het wellicht een meer volwassener omslag. In ieder geval een gebonden luxe versie. Dit boek is namelijk veel meer dan de doorsnee roman, dit is een historische roman die emotioneert en je aanzet tot nadenken.

In het begin vond ik het wat lastig om in het verhaal te komen en waardoor dat kwam kan ik niet precies uitleggen. Misschien omdat de context nog niet helemaal duidelijk was of de opzet van het verhaal. Maar na ongeveer 70 bladzijden pakte het verhaal me en het liet me niet meer los. Ik had zelfs moeite om, omdat er nu eenmaal ook meer dingen moeten gebeuren dan lezen, het boek aan de kant te doen. Maar eenmaal over de helft heb ik me overgegeven aan het verhaal van Rosa en las ik het in één ruk uit.

De schrijfstijl is simplistisch maar het verhaal allenzins niet. We leren Rosa kennen als ze nog kind is en we sluiten het boek af als ze al ver in de zestig is. Een groot deel van haar leven beleef je als lezer dus intens mee. Al blijft het verhaal qua emotie wel wat aan de oppervlakte. Dat had wat mij betreft wat dieper mogen gaan, dan had ‘De kleermaakster van Parijs’ wellicht direct een literaire roman geweest.
Het zijn twee verhalen die verteld worden maar deze verhalen lopen wel parallel aan elkaar en dat is iets wat je minder vaak ziet in boeken. De schrijfster Georgia Kaufmann heeft dat heel knap gedaan want je waant je of in het verleden dan wel in het heden, zonder dat je tijdens het lezen steeds bewust moet omschakelen.

Wat heel leuk is, maar vooral goed gedaan, zijn de titels van de hoofdstukken. Ze zijn allemaal een bepaald voorwerp, bijvoorbeeld ‘nepwimpers’ of ‘katoen’. Elk hoofdstuk draait dan om dat onderwerp en hebben een grote invloed op haar leven op dat moment.
Het enige wat ik niet heel goed kan plaatsten is de titel ‘De kleermaakster van Parijs’. Het is niet zo dat het er niets mee te maken heeft maar je krijgt er in eerste instantie toch een ander beeld bij. Het verhaal gaat namelijk veel verder dan Parijs en Rosa, het hoofdpersonage, heeft ook veel meer bereikt. En dat is zeker niet allemaal een succesverhaal. Rosa maakt ook persoonlijke keuze met desastreuze gevolgen. Voor haarzelf maar zeker ook voor anderen. Als lezer vond ik het fijn dat deze niet werden weggepoetst zoals vaak in boeken gebeurt maar dat je nu eens las wat de gevolgen voor het hoofdpersonage dan ook daadwerkelijk zijn.

Tot op het einde blijft het de vraag wie toch ‘ma chère’ is en de uitkomst is verbazend. Het boek
‘De kleermaakster van Parijs’ is vooral een ode aan Rosa. De sterke vrouw met een visie, die altijd een keer meer opstaat dan dat ze gevallen is. Maar ook hield ik van alle andere personages. Het verhaal laat zien dat je ondanks verlies en tegenslag door liefde altijd wel weer de kracht kan vinden om door te zetten of opnieuw te beginnen.

Als Georgia Kaufmann dit al weet te schrijven als debuut roman dan ben ik heel benieuwd naar haar volgende boeken.

Titel: De kleermaakster van Parijs | Auteur: Georgia Kaufmann | Uitgeverij: AW Bruna | Genre: roman | Vertaling: Valérie Janssen | Oorspronkelijke titel: The dressmaker of Paris | Aantal bladzijden: 478 | ISBN 978 94 005 1651 9

De vrouwen van het kamp - Heather Morris

                                ‘’In gevangenschap hebben ze alleen elkaar nog’’

Als Singapore in 1942 in handen valt van Japan, smokkelt de Engelse muzikant Norah Chambers haar achtjarige dochter de stad uit en gaat ze aan boord van het koopvaardijschip de Vyner Brooke. Ook Nesta James, een Australische verpleegster, stapt aan boord. Enkele dagen later wordt het schip midden op zee gebombardeerd.

Norah en Nesta weten wonder boven wonder de kust van het door Japan bezette Indonesië te bereiken, om vervolgens terecht te komen in het beruchte interneringskamp Palembang op Sumatra. De vrouwen hebben jarenlang alleen elkaar om zich aan vast te houden, maar blijven manieren vinden om hoop te houden.

De schrijfster Heather Morris werd wereldberoemd door haar vorige boeken: ‘De tatoeëerder van Auschwitz’, ‘Het meisje dat twee kampen overleefde’ en ‘De drie zussen van Auschwitz’.
De boeken hebben allemaal het thema Tweede Wereldoorlog en daarbij valt vooral op dat de auteur zich zeer goed heeft verdiept in de geschiedenis. Ze weet levensverhalen om te zetten tot prettig leesbare romans. Hier bij zijn de hoofdpersonages overal het algemeen vrouwen die vriendschap, hoop, moed en doorzettingsvermogen hoog in het vaandel hebben staan.

Voor het boek ‘De vrouwen van het kamp’ kreeg Heather Morris een tip van haar uitgeefster. In documenten over een kampverpleegster, Nesta James, dook tevens de naam Norah Chambers op. Morris raakte hierin zo verdiept en geïnteresseerd dat ze besloot er een boek over te schrijven. Een boek met overigens een prachtige kaft. De ‘Rising Sun’, die symbool staat voor Japan, straalt sereenheid en kracht uit. Echter wanneer je langer kijkt zie je prikkeldraad, een bommenwerper en een wachttoren. De omslag straalt zowel hoop als wanhoop. Dit vind ik van Nick Stearn en Villa Grafia, de omslagontwerpers, erg goed gedaan.

Auteur Heather Morris heeft een manier van schrijven die erg fijn en beeldend is. Het verhaal roert en komt binnen. Als een verhaal gebaseerd is op waargebeurde feiten en/of personen is het voor een auteur vaak erg lastig om daar een mooi, goed leesbaar verhaal over te schrijven. Zonder hierbij de geloofwaardigheid te verliezen. Morris is heel dicht bij de waarheid gebleven en heeft de personages recht aangedaan, ondanks dat het hier en daar ook wat geromantiseerd lijkt.
De vriendschap tussen beide vrouwen, maar ook onderling met andere vrouwen in het kamp, komt heel sterk naar voren.

Het is indrukwekkend hoe Morris de erbarmelijke omstandigheden weet te vertalen naar een roman. Tevens lijkt het verhaal ‘De vrouwen van het kamp’ wel een soort van eerbetoon aan al deze dappere vrouwen in Palembang.
Het blijft me verbazen dat er elke keer weer een stukje geschiedenis op blijft duiken waar vrijwel nog niets over bekend is, maar waarvan het wel heel belangrijk is dat het verteld wordt.
Het boek heeft wellicht ook een extra impact als je het nawoord leest. Hier lees je verhalen van familieleden van de hoofdpersonen, met foto’s. Ook zijn er een landkaart, leesclubvragen en een lijst met namen van vermisten, vermoorden en overleden vrouwen.
‘De vrouwen van het kamp’ is een zeer aangrijpende roman met een verhaal wat helaas vandaag de dag toch ook weer relevant blijkt.

Titel: Vrouwen van het kamp | Auteur: Heather Morris | Uitgeverij: Harper Collins | Cover: Nick Stearn/Villa Grafia | Aantal bladzijden: 382 | Genre: (oorlogs) roman | Eerste druk: 2024 | Engelse Titel: Sisters under the Rising Sun

De storm van ons bestaan - Vanessa Chan

''Vrouwen aanbidden geen goden; ze willen graag kapotte speeltjes hebben die ze kunnen kneden en vormen...misschien was dat wel het ware idealisme van een vrouw: niet het najagen van een utopie, - iedereen had lang genoeg geleefd om te weten dat perfectie onbereikbaar was -, maar de behoefte om iets om te vormen tot iets beters.''

Het verhaal van 'De storm van ons bestaan'
1945, Maleisië. Cecily Alcantara's vijftienjarige zoon, Abel, is verdwenen. Haar jongste dochter Jasmin zit opgesloten in de kelder om dwangarbeid in een militair bordeel te ontlopen en haar oudste dochter, Jujube, wordt met de dag bozer omdat ze dronken soldaten in een theehuis moet bedienen. Cecily weet twee dingen zeker: dit is haar schuld en haar familie mag nooit achter de waarheid komen.

Tien jaar geleden leek de toevallige ontmoeting met de charmante Japanner Fujiwara het antwoord op Cecily's gebeden. Eindelijk kon ze ontsnappen aan haar leven als vrouw van een eenvoudige ambtenaar in het door de Britten bezette Maleisië. Fujiware liet haar kennismaken met een leven vol spionage, waarin ze droomde van een 'Azië voor de Aziaten'. Wat ze echter niet wist, was dat ze hierdoor de Japanse bezetters haar land zou binnenloodsen. Nu de oorlog zijn hoogtepunt bereikt, wordt Cecily achtervolgd door de allesbeslissende keuzes die ze tien jaar geleden maakte.

Auteur Vanessa Chan weet de vinger precies op de zere plek te leggen
'De storm van ons bestaan' wordt verteld vanuit het perspectief van vier verschillende personages. Personages  die indruk weten te maken. Dat komt mede door de schrijfstijl van Vanessa Chan. Die is zeer toegankelijk, meeslepend en gevoelig. Ze weet de vinger precies op de zere plek te leggen en vertelt over de afschuwelijkheden van de oorlog, de verstoorde relatie tussen mensen door gekoloniseerd gedrag en de dubbelzinnigheid tussen goed en kwaad.

Dit is literatuur!
Bij deze roman, 'De storm van ons bestaan', is er geen twijfel over mogelijk: dit is literatuur. Via woorden de angst, het verlangen en de drang tot overleven zo over weten te brengen, dat je het als lezer meebeleeft is echt heel knap gedaan. Tevens leer je, bijna spelenderwijs, veel over de cultuur en de geschiedenis van Maleisië. 
Tevens wil ik het ontwerp van de omslag hier ook even een compliment geven. Wan t wat een stormachtig landschap lijkt verandert, als je langer kijkt, in een gezicht. Prachtig gedaan!

Een zoektocht naar begrip en liefde
Het boek is een zoektocht naar begrip en liefde. hierbij leer je de personages heel goed kennen. De vier hoofdfiguren zijn afzonderlijk van elkaar aan het woord. Dit is duidelijk per hoofdstuk aangegeven, dus verwarring kan er niet ontstaan. Doordat de auteur hiervoor gekozen heeft wordt het verhaal van 'De storm van ons bestaan' intenser. Als lezer is het dan ook makkelijk om je met een bepaald figuur te identificeren. Hier en daar had ik zelfs de neiging om een persoon aan te spreken, aan te sporen of te waarschuwen.

Een ongekend goed debuut
Het is nauwelijks voor te stellen dat 'De storm van ons bestaat' het debuut van schrijfster Vanessa Chan is. Het boek weet de onderlinge familiebanden, de ouder/kind relatie, de zussen band en partner en/of vriendenrelatie ongelooflijk goed uit te leggen. Tevens laat het zien dat wanneer je blijft geloven in de liefde en het leven, dingen echt goed komen. Wellicht geheel anders dan dat het voorheen was, maar beter en met een nog stevigere basis. Onderlinge relaties worden goed uitgelegd en verwoord.
'De storm van ons bestaan' is een absolute aanrader.

Deze recensie is ook te lezen op www.stoerleesvoer.nl

Titel: De storm van ons bestaan | Auteur: Vanessa Chan | Uitgeverij: Prometheus | Genre: roman | Eerste uitgave: 2024 | Aantal blz: 339 | Vertaling: Koos Mebius en Marlies Weyergang | Engelse titel: The storm we made | ISBN 978 90 446 5157 7 

Voordat het laat wordt - Kader Abdolah

''Door mijn reizen heb ik veel geleerd van het leven. Bijvoorbeeld dat je niet veel hoeft te weten om de wereld dieper en beter te begrijpen, en je hoeft vooral niet veel te weten om gelukkig te zijn.''

Vragen aan een boekenwurm wat zijn of haar lievelingsboek is is bijna hetzelfde als aan een ouder vragen welk kind er favoriet is. Het is vrijwel onmogelijk om te kiezen. Je houdt namelijk van iets of iemand door zijn eigen specifieke karakter, gedrag innerlijk en/of uiterlijk. En daarom zijn er bij mij ook meerdere boeken favoriet, zoals: Klop maar op een deur van Willard Motley, De Duivenhoudster van Alice Hoffman, Dubbelspel van Aaron, Anna Karenina van Tolstoj en last but not least Het huis van de Moskee van Kader Abdolah. Deze laatste las ik verschillende keren en elke keer was ik weer ontroert. Ook zijn andere boeken maakte indruk, al vond ik ‘Daar waar de Bergen zingen’ het minst. Nu komt Kader Abdolah met het boek ‘Voordat het laat wordt’. Een persoonlijk verhaal over zijn terugreis naar zijn vaderland. Een roman die niet alleen hem meevoert naar zijn innerlijke rust maar jou ook aanspoort om aan je eigen pad te gaan denken.

Dit is het verhaal van ‘Voordat het laat wordt’
Kader Abdolah wil naar huis, het is genoeg geweest.
Maar terugkeren is onmogelijk want in Iran zal hij worden gearresteerd. Hij zoekt een oplossing en weet op een sluwe, literaire wijze, via Iraaks Koerdistan, zijn vaderland binnen te komen, Van daaruit begint hij schrijvend zijn verhaal over zijn mystieke reis te vertellen. Hij bereikt zijn ouderlijk huis, hoog in de bergen, klopt op de deur, maar zijn moeder, die ondertussen dementeert, herkend hem niet.
Abdolah is nu terug, maar eenmaal daar komt hij erachter dat hij zich heeft vergist. Zijn ouderlijke huis is niet de plek waar hij naar verlangde. Die plek blijkt onbereikbaarder dan hij dacht. Wandelend door de bergen komt hij terecht in het oude observatorium van de familie. Daar hebben zijn voorvaderen met zelfgemaakte telescopen de hemel geobserveerd. Vertellend neemt Kader Abdolah ons met die telescopen mee naar ons oorspronkelijke huis, naar de plek waar we allemaal vandaan komen. Ook richt hij zijn telescoop op de steden van het vaderland, waar vrouwen in opstand zijn gekomen tegen de geestelijke macht: ‘Voordat het te laat wordt’.

Auteur Kader Abdolah
Kader Abdolah is het pseudoniem van Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani, en is geboren in 1954. In het religieuze gezin waar hij in opgroeide had hij al heel snel de taak de vaderrol van zijn dove en verstandelijk gehandicapte vader over te nemen. Echter droomde Kader ervan om net zoals zijn betovergrootvader schrijver te worden. Vanaf zijn 12^e kreeg hij serieuze interesse in de Westerse literatuur en samenleving. In 1977 sloot hij zich aan bij een linkse partij die tegen het bewind van de sjah en de ayatollahs was. Hij schreef in die tijd voor een illegaal blad en publiceerde twee verhalenbundels onder de naam Kader Abdolah. Samengesteld als eerbetoon aan zijn twee geëxecuteerde vrienden Kader en Abdolah. Door deze en andere politieke activiteiten moest hij uiteindelijk Iran ontvluchten. In 1988 kreeg hij een huis in Zwolle. Kader Abdolah leert zichzelf Nederlands met de boeken van Annie MG Schmidt. In 1993 debuteerde hij met ‘De Adelaars’. Dat wordt bekroond met de debutantenprijs Het gouden Ezelsoor.
Hij schrijft vervolgens columns en in 2005 wordt hij voor zijn boek Het huis van de Moskee geprezen. Zijn boek ‘Voordat het laat wordt’, is zijn verhaal over de terugreis naar zijn vaderland.

Een geheel eigen schrijfstijl en zelfs opmaak
Kader Abdolah is absoluut te herkennen aan zijn geheel eigen handschrift, maar ook de opmaak in zijn boeken is over het algemeen hetzelfde. Hij schrijft niet al te lange hoofdstukken, maakt gebruik van korte alinea’s waardoor pagina’s er overzichtelijk uit zien. Hierdoor zijn zijn boeken vaak ook wat toegankelijker voor jongere lezers of mensen met minder leeservaring. Hij laat fantasie en werkelijkheid in elkaar overlopen maar wordt nergens ongeloofwaardig. Zo ook weer niet in het boek ‘Voordat het laat wordt’. Wel kan zijn gebruik van woorden soms wat deftig of oubollig overkomen, daartegen pas dat wel weer helemaal bij het verhaal.

Geschreven vanuit een ‘ik’ perspectief
In ‘Voordat het laat wordt’ schrijft Kader Abdolah vanuit een ‘ik’ perspectief. Het is tenslotte zijn verhaal en zo komt het voor de lezer ook authentieker over. Het is een wonderlijk leven wat Kader toen nu toe geleefd heeft. Eerst zijn niet al te makkelijke reis naar Nederland en dan nu zijn reis terug naar zijn geboorteland. Het bewonderwaardiger hieraan is de houding van Abdolah zelf. Hij laat het allemaal gelaten over zich heen komen en ziet de gebeurtenissen als een bedoeling van een hogere macht. Zweverig is hij dan totaal weer niet.

Levensles
Kader Abdolah is als een oom die altijd wel een verhaal heeft wanneer je daar op bezoek bent. En je kan niet anders dan betoverend luisteren. Zijn boeken hebben dezelfde magie. Hij schrijft zijn eigen 1001 nacht of het nu logisch is of niet. Nimmer verbaasd maar altijd onderdanig en dankbaar. Hij is gelukkig met wie hij is en met wie hij is. Wat dat aangaat zouden nog veel mensen, ook ik, nog heel wat van hem kunnen leren. Het leven is namelijk al goed genoeg zoals het is.

Boek informatie
Titel: Voordat het laat wordt | Auteur: Kader Abdolah | Uitgeverij: Prometheus | Eerste uitgave: 2023 | Aantal bladzijde: 348 | ISBN 978 90 446 5403 5

Verdwenen Stad - Willy Lindwer & Guus Luijters

 

‘’De verwondering over hoe het kon, en vooral hoe het kon, en vooral hoe het mogelijk werd gemaakt dat Amsterdam in zo’n korte tijd, in ruim een jaar, vrijwel al zijn Joden kwijtraakte, terwijl niemand iets deed, was de vraag die we wilden beantwoorden.’’ Willy Lindwer & Guus Luijters

Het onthutsende en nooit eerder vertelde verhaal over de collaboratie van het Amsterdamse trambedrijf.

Dit is het verhaal van het boek 'Verdwenen Stad'
De Amsterdamse tram deporteerde naar schatting 48.000 van de 77.000 Amsterdamse Joden naar de treinstations op weg naar de vernietigingskampen. Ze zijn vrijwel allemaal vermoord. Dit dramatische verhaal van de tram in dienst van de bezetter wordt voor het eerst verteld door de filmer Willy Lindwer en schrijver Guus Luijters. Ze reisden samen door de stad in de authentieke tram die in de oorlogsjaren Joden afvoerde, onder wie Anna Frank en haar familie, om erachter te komen hoe het kon dat Amsterdam in ruim een jaar tijd zijn Joodse bevolking kwijtraakte.

De auteurs ontdekte 23 niet eerder gepubliceerde facturen die het trambedrijf aan de nazi’s stuurde. Ze laten het hele deportatieproces zien. De laatste generatie overlevenden vertelt over hun deportatie en de rol van de Amsterdams Gemeentetram en het GVB. Verzamelplaatsen en tramhaltes waren de laatste locaties die de Joden van hun stad zagen. Ze werden afgevoerd vanaf deze ‘schuldige plekken’ die niemand meer kent.

Regisseur Willy Lindwer
Willy Lindwer, regisseur van ‘Verdwenen Stad, is geboren op 18 maart 1946 in Amsterdam. Zijn ouders komen uit Oekraïne en Polen. In tegenstelling tot de rest van zijn familie overleefde zijn ouders en broer de oorlog. Die zaten namelijk ondergedoken in de Achterhoek.
Lindwer volgde een opleiding HBS-B aan het Amsterdam Lyceum. Daarna ging hij naar de Filmacademie. Na zijn studie ging hij aan het werk bij de Wereldomroep en bij de documentaire afdeling van de NOS. In 1985 richtte hij zijn eigen bedrijf, AVA Production op. Tegenwoordig woont hij in Tel Aviv, waar hij Terra Film Production oprichtte.
Willy Lindwer staat bekend om zijn films over de Holocaust, Israël, het Jodendom en het Midden-Oosten. In 1988 won hij de International Emmy Award voor de film ‘De laatste zeven maanden van Anna Frank’. Nu komt hij wederom met een stukje geschiedenis over de Jodenvervolging: ‘Verdwenen stad’.

Auteur Guus Luijters
Guus Luijters is geboren in 1943 te Amsterdam. Hij schrijft al jarenlang diversen boeken en verhalen. Ook publiceerde hij in diverse tijdschriften en vaak gebeurde dat ook nog eens onder een pseudoniem. Zo schreef hij samen met Henk Spaan onder de naam van Guus L. Spaan. Maar hij noemde zichzelf ook wel G.W. Dekker, Krijn Schotel, Ria Spluijters, Hidde Olierook, Rob du Mée.
In 2012 publiceerde hij het boek ‘In Memoriam’. Hierin staan de namen van bijna 18.000 kinderen die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland werden gedeporteerd: 102 transporten met Joodse, Sinti en Roma kinderen. Luijters haalde deze kinderen met dit werk uit de anonimiteit. Later schreef hij ook nog het boek ‘De Kinderkroniek’. Hierin geeft hij de kinderen zelf het woord.

Na het bekijken van de film 'Verdwenen Stad', tijdens de persvoorstelling op 26 februari, was ik al zwaar onder de indruk van dit verhaal. Ik benaderde uitgeverij Balans en mocht voor hun het gelijknamige boek lezen en recenseren. Na het lezen hiervan ben ik nog meer geraakt door het het verhaal en de misstanden die het Amsterdams Trambedrijf heeft begaan, gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het wegvoeren van zoveel duizenden Joden in zo een kort tijdsbestek is namelijk, mede door hun, mogelijk gemaakt en het enge is dat er in de stad geen enkele nagedachtenis van terug te vinden is.

Het boek ‘Verdwenen Stad’ en de gelijknamige film hadden welllicht op geen beter moment dan nu kunnen verschijnen. Met de opening van het Amsterdamse Holocaust Museum is het onderwerp actueler dan ooit. Met het opkomende antisemitisme en de komende dodenherdenking in zicht, houdt menig Amsterdammer zijn hart vast.

Zonder te oordelen brengen ze een verborgen geschiedenis aan het licht
Willy Lindwer en schrijver Guus Luijters hebben de tramreis zelf opnieuw gemaakt en zijn zo langs de adressen en tramhaltes gekomen waar de verschrikkingen zich afspeelden. Alleen dat al geeft meer impact aan het verhaal. Daarnaast brengen ze het verborgen verhaal van de gecollaboreerde trams in ‘Verdwenen Stad’ aan het licht. Dit doen ze zonder dat ze hun persoonlijke mening daarover geven, en ook niet met de bedoeling het GVB aan te klagen.
Het boek geeft een duidelijk en helder overzicht van de gereden ritten en de omstreden facturen. Er zijn interessante interviews met overlevenden en foto’s uit de betreffende periode.
Het is een verhaal geworden waar het GVB tot op de dag van vandaag het zwijgen toe doet. Maar ook zij kunnen nu niet meer over de werkelijkheid zwijgen.

Anne Frank speelt onbedoeld wederom een rol 
Het bizarre aan het hele verhaal, en dat was voor Willy Lindwer en Guus Luijters net zo een verassing, is dat juist de omstreden factuur ook nog eens te maken heeft met Anna Frank en haar familie. Hoe bizar is dat, dat juist die factuur jaren na de oorlog met diversen aanmaningen, nog steeds aan de toenmalige bezetter wordt aangeboden. Maar het boek ‘Verdwenen Stad’ is meer dan de laatste rit van Anna Frank. Het is een confronterend verslag van een bedrijf dat willens en wetens meewerkt aan het afvoeren van Joden. Net als politie en overgelopen burgers.
Door de historische kennis van Guus Luijters komen de ‘Schuldige plekken’ weer tot leven. En dit in combinatie met de kennis die hij heeft over de stad en de geschiedenis in literatuur heeft, wordt het boek een volwaardig naslag werk.

Opdat we niet vergeten maar zeker niet gaan herhalen
Het is tevens een waarschuwing naar de huidige tijd. Niemand mag deze afschuwelijkheden vergeten maar ze mogen zeker niet herhaald worden. Als we kijken wat er bij de opening van het Amsterdams Holocaust Museum gebeurd is moeten we helaas constateren dat we voor een nieuwe golf van antisemitisme, rassenhaat, discriminatie en uitsluiting staan. Het boek ‘Verdwenen Stad’ is een waarschuwing. Opdat we niet weer allemaal gaan toekijken hoe een groep mensen, in welke vorm of met wel geloof dan ook, worden buitengesloten.

Lees het boek en kijk de gelijknamige film
 Zowel het boek als de film ’Verdwenen Stad’ zou een verplichting moeten zijn op alle scholen maar ik raad het zo en zo eenieder aan die interesse heeft in de oorlog, in Amsterdam, in antisemitisme en historie.

Boekinformatie
Titel: Verdwenen Stad | Auteurs: Willy Lindwer & Guus Luijters | Uitgeverij: Balans | Eerste uitgave: 2024 | Aantal bladzijde: 367 | ISBN 978 94 638 2289 3